24/05/17

Kroatie; Loden tijden, gouden mensen (1)

Tot voor kort was mijn enige connectie met Joegoslavië Mevrouw Willemsen van de Bilderdijkstraat. Ze woonde alleen op een etage boven ons en sprak enkel gebrekkig Duits met een zwaar Joegoslavisch accent. Ooit was ze vanuit Ljubljana naar Nederland geëmigreerd om te trouwen maar haar man was helaas al jaren geleden overleden. Kinderen hadden ze nooit gehad en dat is waarschijnlijk de reden dat ze, wanneer ze ook maar even de kans kreeg ons vol stopte met snoep. Broodmager was ze met een enorme gepoederde neus en er hing altijd een vreemde geur in haar flatwoning, een mengsel van zware parfum, sigarettenrook en zoetigheid. Wanneer ze bij ons op de koffie kwam en we een langspeelplaat van Ivan Rebroff opzetten, begon ze helemaal te stralen. “Da fängt mann wieder an zu leben”, lachte ze. Soms kon ze mijmeren over Ljubljana, over hoe ’t vroeger was en na verloop van tijd zuchte ze “Ach, ja..., Jugoslavien...” en staarde vervolgens lang voor zich uit naar iets in de verte. Op een dag realiseerde mijn moeder zich dat dat ze Mevrouw Willemsen al een poos niet meer had gezien. Dat was vreemd want doorgaans als ze voor langere tijd op pad moest liep ze de trap af om dat te melden. Mijn moeder belde aan en klopte vervolgens hard en langdurig op haar deur maar er volgde geen reactie. Ze voelde direct aan dat er iets mis was en belde de politie. Terwijl de twee dienstdoende agenten zich toegang tot haar woning verschaftten wachtten wij buiten haar deur gespannen af. Na enige tijd kwam de wetsdienaar naar buiten met een ernstig gezicht. “Helaas mevrouw...., ik moet u een droevige mededeling doen...”

Nu ben ik dan eindelijk zelf met Edna in voormalig Joegoslavië, in Duga-Resa, Kroatië, een tamelijk niet bijzonder stadje onder Zagreb. De omgeving echter is schitterend en ik heb een slaapplaats gevonden pal aan de rivier de Korana. Hoog boven in mijn daktent, mijn ‘pent house’ op de LR wordt ik wakker met het kabbelen van het beekje achter me. Ik neem me voor veel te lezen en te schrijven maar daar blijkt weinig van terecht te komen. Edna trekt doorgaans sowieso veel aandacht maar nu ik de nieuwe ‘roof tent’ heb uitgevouwen lijkt dat te werken als een magneet en iedereen komt langs om een praatje te maken. Mede debet hieraan is de camping eigenaar Ivan die enthousiast aan zijn familie en gasten verteld van die Hollander die met z’n Land Rover op weg is naar China...

De onafhankelijkheidsoorlog van ’91-’95 waarin Kroatië zich afscheidde van de Federale republiek van Joegoslavië ligt soms nauwelijks verscholen onder de oppervlak in de gesprekken met Kroatiërs en komt op onverwachtte momenten naar boven. Net als in het landschap dat zich op het eerste gezicht verbazend snel heeft hersteld van een drama waarin buurman en buurman, famillielid en familielid zich meedogenloos naar het leven stonden. De huizen zien er vooral nieuw en fris uit, vaak nog lang niet afgebouwd omdat het geld tijdelijk op is. Af en toe echter zie je huizen of gebouwen waar kogelinslagen zichtbaar zijn of er zijn zogenaamde ‘cabrio woningen’ waarvan het dak is verdwenen. Er zijn gebieden waar het sterk wordt afgeraden van het pad te gaan omdat er in de omgeving landmijnen liggen. Dit alles op iets meer dan 1200 Km van Nederland. Wie denkt dat er zo iets bij ons niet kan gebeuren en het zich kan permiteren slordig om te gaan met waarden als vrede en vrijheid of twijfelt aan het nut van een Europees solidariteitsbeginsel doet er goed aan hier eens kennis te maken.

De ochtend van 5 Mei, de dag waarop ik mijn vrouw en haar vriendin van het vliegveld oppik in Zagreb regent het pijpenstelen in Duga Resa en ik ben gedwongen de tent in de stromende regen druipend nat in te pakken. We rijden ’s-middags Zagreb in voor een kort bezoek aan de oude binnenstad en zetten op advies van een aantal kennissen die ik onderweg heb ontmoet koers naar Rastoke, ca 100 km ten zuiden van de hoofdstad. Het blijkt een goede tip. Het dorp is opgetrokken boven de rivier de Korana dat zich in talloze beekjes met even zoveel watervallen splits die zich om de op de rotsen gebouwde huizen kronkelen. De gastvrouw van het pension waar we overnachten, ‘Milka’ (“Like the Schokolade”) begrijpt eerst niet goed wat ik bedoel als ik probeer duidelijk te maken dat ik de daktent op de LR op haar binnenplaats wil uitklappen om het te laten drogen. Zelfs als ik een foto laat zien van wat de bedoeling is kijkt ze wat zuinig maar als ik éénmaal de daad bij het woord voeg en de tent uitzet klaart ze helemaal op en is ze enthousiast. “No problem” roept ze glunderend.

De volgende dag ben ik vroeg maar toch iets later dan gepland op om het eerste licht te vangen. De scenes rondom het dorp waar de damp van de watervallen zich mengt met de mist van de nog koude morgen en de eerste zachte zonnestralen zijn bijna letterlijk adembenemend. Landschapsfotografie is niet echt mijn ding maar hier is er geen ontkomen aan.

Wanneer ik terugkom bij het pension ontmoet ik een oude man, Miller die genietend van de zon op een bankje van de binnenplaats Edna bewonderd. We raken in een soort van gesprek en hij gebaart geëngageerd naar de LR waarop hij duidelijk maakt dat zijn zoon ook een 4x4 heeft. Het blijkt een Jeep uit 1958 en wanneer even later de zoon, Frankie, verschijnt wordt het kleine mobiel uitgebreid gedemonstreerd. Trots toont hij de Mercedes diesel motor, de Nissan dynamo en de roll bar die hij zelf heeft ingebouwd. De vrouw van Frankie kijkt op een afstandje licht geämuseerd, een beetje hoofdschuddend toe. Mannen en motoren...

Later op de dag rijden we via het Nationale park van Plitvice (Nationali park Plitvi?ka jezera) naar het zuiden.

ard-van-gerdijk@hotmail.com